Bài liệt: Khái niệm, nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa

Bại liệt – một căn bệnh tương đối phổ biến đối với con người. Nó đã xuất hiện và gây nên đại dịch ở hầu hết các châu lục trên thế giới. Số người mắc phải chứng bệnh này đang ngày một tăng nhanh, rất nhiều trường hợp tử vong vì bệnh tiến triển nặng. Đây được coi là một bệnh truyền nhiễm gây ra bởi loại virus có tên Polio thông qua đường tiêu hóa.

Dù đây là một căn bệnh tương đối phổ biến nhưng rất ít người có thể hiểu rõ cũng như trả lời được các câu hỏi của căn bệnh này. Để có những kiến thức nền tảng cơ bản của bại liệt, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn các thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và cách chữa trị. Mong rằng với những thông tin này, bạn có thể phòng tránh và giữ cho mình một sức khỏe tốt nhất.

Bệnh bại liệt là gì?

Bại liệt là được xem là một bệnh truyền nhiễm do cơ thể nhiễm virus Polio gây nên theo đường tiêu hóa, có thể bùng phát mạnh mẽ thành dịch bệnh, thậm chí là đại dịch. Chứng liệt mềm cấp là triệu chứng thường gặp ở bệnh nhân bại liệt. Để phòng ngừa căn bệnh này, chúng ta thường tiêm vaccine bại liệt để tạo ra hệ miễn dịch chủ động. Cũng chính vì điều này mà ngày nay, tỉ lệ bại liệt ở trẻ em đã giảm đi đáng kể.

Bại liệt được chia làm dạng nhiễm trùng khác nhau là thể không điển hình, thể không liệt và thể liệt. Đây có thể là một căn bệnh tương đối nhẹ nếu là dạng bại liệt không gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Nhưng cũng có thể hết sức nghiêm trọng và nguy hiểm nếu là thể liệt. Triệu chứng của căn bệnh này khá phổ biến như: đau đầu, sốt, viêm họng,… rất dễ nhầm lẫn với các bệnh khác. Vì vậy, hãy thật sự chú ý và tìm hiểu rõ về căn bệnh này để không gặp phải những tình huống xấu nhất.

Nguyên nhân gây ra bệnh

Nguyên nhân gây ra bệnh bại liệt chính là virus Polio – một loại virus đường ruột thuộc chi Enterovirus, họ Picornavirida, có dạng hình cầu, không có vỏ bao bọc, chưa ARN. Loại virus bại liệt polio này được chia làm 3 loại:

• Loại 1: Brunhilde – chiếm 90% nguyên nhân gây bệnh
• Loại 2: Lansing 
• Loại 3: Leon

Loại virus bại liệt này sống khá dai ở môi trường bên ngoài. Chúng có thể tồn tại nhiều tháng trong phân ở nhiệt độ 0 – 40 độ C. Trong môi trường nước, với nhiệt độ thường, chúng có thể sống được hơn 2 tuần. Muốn tiêu diệt loại virus này, chúng ta có thể sử dụng thuốc tím hoặc tiêu diệt chúng ở nhiệt độ 560 độ C trong vòng 30 phút. Loại virus này mặc dù bị tiêu diệt bởi thuốc tím nhưng không bị clo (có trong nước sinh hoạt) tiêu diệt.

Chính vì loại virus có thể sống tốt ở môi trường bên ngoài. Do đó, virus Polio thường xâm nhập vào cơ thể theo con đường tiêu hóa rồi tới các hạch bạch huyết. Sau khi xâm nhập vào cơ thể, một số lượng ít Polio sẽ tiến tới hệ thần kinh trung ương gây nên những tổn thương cho các tế bào sừng trước tủy sống và một số tế bào thần kinh vận động gây liệt lâm sàng cho người bệnh.

Triệu chứng và biểu hiện bệnh

Triệu chứng của bệnh bại liệt với các thể bệnh khác nhau thì khác nhau. Với thể bại liệt không điển hình (không gây ra những tổn thương cho hệ thần kinh trung ương) thì có những biểu hiện tương đối nhẹ. Nhưng cũng rất nghiêm trọng nếu bệnh nhân gặp phải thể liệt. Dưới đây sẽ là các thông tin về ba thể chính của bệnh bại liệt:

• Bại liệt thể nhẹ: Khi mắc phải thể bệnh này, bệnh nhân sẽ xuất hiện những triệu chứng giống như triệu chứng của các bệnh nhiễm trùng do virus khác gây ra ví dụ như; đau đầu, mất ngủ, đau rát cổ họng, sốt cao, nôn mửa, đầy hơi, táo bón hay tiêu chảy. Khi mắc phải thể bệnh này, bệnh nhân có thể hồi phục trong vài ngày. 
• Bại liệt thể không liệt: Thể bệnh này còn có tên gọi khác là thể ‘viêm màng não vô khuẩn”. Các biểu hiện thường gặp như đau đầu, thay đổi các chức năng tâm thần và cứng cổ.
• Bại liệt thể liệt: Biểu hiện rõ nhất ở bệnh nhân gặp phải thể bệnh này là sốt, sau đó đau đầu, cứng cổ, có thể gặp táo bón và nhạy cảm khi bị chạm vào người. Người bệnh sẽ bị mất dần cảm giác. Bệnh nhân có thể được hồi phục sau 2 đến 6 tháng. Một số trường hợp quá nặng, nếu liệt hành tủy hoặc cả tủy sống, có thể dẫn đến các biến chứng như suy hô hấp thậm chí tử vong.

Phương pháp điều trị

Bại liệt là một chứng bệnh truyền nhiễm do virus Polio gây nên. Dù vậy, hiện nay y học vẫn chưa thể tìm ra cách để chữa trị hoàn toàn căn bệnh này. Một số giải pháp được đưa ra nhằm làm giảm sự phát triển của vi khuẩn cũng như hạn chế những cơn đau. Dưới đây sẽ là một số giải pháp đã và đang được sử dụng: 

• Sử dụng sinh tố và dịch truyền để tăng cường và nâng cao thể trạng
• Hỗ trợ hô hấp khi có các dấu hiệu của liệt tủy
• Phục hồi chức năng, cải thiện sức mạnh, phục hồi các di chứng và thể lực
• Sử dụng thuốc giảm đau (Aspirin), nhóm các thuốc kháng sinh (theo chỉ dẫn của bác sĩ) nếu có bội nhiễm vi khuẩn

Với những giải pháp cơ bản trên, mong rằng các bệnh nhân của chúng ta có thể cải thiện được một phần sức khỏe cũng như xoa dịu được những cơn đau. Đặc biệt, đến thăm khám định kỳ tại các trung tâm y tế để được sự hướng dẫn của bác sĩ về căn bệnh này để phòng ngừa cũng như chữa trị, tránh khỏi những nguy hiểm đáng tiếc.

Biện pháp phòng tránh

Để phòng chống bại liệt có sẽ sử dụng tiêm vaccine là phương pháp mà nhiều người lựa chọn. Có hai loại vaccine chính thường được sử dụng đó là:

• Vaccine sống giảm động lực ( tên Tiếng Anh: OPV – Oral Polio Vaccine): chúng được tạo nên từ chủng virus bại liệt hoang dại, được sử dụng theo hình thức uống. Khi vaccine được đưa vào cơ thể. Chúng đáp ứng được miễn dịch dịch thể và miễn dịch đường ruột. Chính vì vậy, loại vaccine này không chỉ ngăn ngừa sự nhân lên của virus bại liệt hoang dại tồn tại ở đường tiêu hóa mà còn kìm hãm sự phát triển, ngăn không cho virus lan lên gây tổn thương cho hệ thần kinh trung ương. OPV được dùng để tiêm cho trẻ từ 2-4 tháng tuổi trong chương trình “Tiêm chủng mở rộng”. Dù vậy, với tỉ lệ virus cực thấp trong vaccine có thể gây hại cho hệ thần kinh trung ương của trẻ, gây nên bại liệt do vaccine.
• Vaccine bất hoạt ( tên Tiếng Anh: IPV – Inactivated Polio Vaccine): chúng được tạo nên từ chủng virus gây nhiễm trên tế bào thận khỉ tiên phát, chúng được bất hoạt bằng formalin. Loại vaccine này tạo nên một hệ miễn dịch nhằm ngăn ngừa các virus gây bệnh xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương. Người ta khuyến cáo rằng, IPV sẽ an toàn hơn OPV trong việc sử dụng để duy trì thành quả sau khi thanh toán được bệnh bại liệt. Bộ Y tế đã quyết định triển khai tiêm IPV cho trẻ dưới 1 tuổi để thay dần cho vaccine OPV đối với chương trình tiêm chủng mở rộng.

Bại liệt nếu không được phát hiện và kịp thời chữa trị sẽ mang đến cho người bệnh những hậu quả hết sức nguy hiểm. Nếu bạn kịp thời nhận ra những dấu hiệu cơ bản của căn bệnh này thì khả năng phục hồi tương đối cao đấy. Hãy tìm hiểu thật kỹ lưỡng các thông tin về nguyên nhân, dấu hiệu và các chữa trị để có thể phòng chống được căn bệnh này nhé. MOng rằng với bài viết này, các bạn sẽ có thêm kiến thức về căn bệnh bại liệt này. Cuối cùng, chúc các người bạn của tôi luôn luôn giữ được một sức khỏe thật tốt để có một cuộc sống đầy ý nghĩa nhé.