Đặc trưng và công dụng của cà chua – Loại quả vàng trên bàn ăn Việt

Đặc trưng và công dụng của cà chua – Loại quả vàng trên bàn ăn Việt

Cà chua được biết đến như một cái tên dân gian vô cùng phổ biến, dù là bữa ăn gia đình hay trên các bàn tiệc đều dễ dàng thấy sự xuất hiện của cà chua. Hẳn ai cũng biết qua một vài tác dụng của thức quả này, vậy thì với bài viết dưới đây, chúng ta có thể hiểu càng rõ hơn về những đặc tính cũng như lợi ích tuyệt vời mà nó mang lại. 

1. Khái niệm

Cây cà chua dưới góc độ khoa học được gọi là Lycopesium esculentum, nguồn gốc khởi điểm từ Nam Mỹ, là một loại rau ăn quả thuộc họ Cà (Solanaceae). Trong thành phần quả chứa nhiều vitamin C nên thường có vị chua.  

Loại cây này nằm trong nhóm cây hằng niên, tuy nhiên với một vài điều kiện môi trường nhất định, cà vẫn có thể là cây nhiều năm.

Đây là loại quả có nhiều công dụng tốt. 
Đây là loại quả có nhiều công dụng tốt.

Theo lời các chuyên gia, cà chua thuộc trái cây chứ không phải là rau củ như chúng ta vẫn thường nghĩ. Nền tàng câu trả lời này dựa trên cơ sở định nghĩa cây trồng trong khoa học. 

Đặc trưng của quả là mọng nước. Khi chín, quả có màu đỏ hoặc vàng, hình thành dưới phong phú hình dạng như dẹt, tròn, có múi, có cạnh… 

Đây là loại quả được sử dụng khi chế biến thực phẩm, tạo độ ngon, tươi mắt và màu sắc hấp dẫn. Bên cạnh đó, quả cũng có công dụng điều hòa và chăm sóc sức khỏe. Lá cà được dùng như một thứ thuốc chữa các bệnh về đường huyết áp, các bệnh ngoài da.

2. Phân loại

Tùy theo khả năng sinh trưởng và độ phân nhánh, các giống cà chua được phân chia theo 4 dạng hình: 

2.1 Dạng sinh trưởng hữu hạn (determinate)

Một đặc trưng nổi bật được coi như biểu hiện của nhóm này, chính là sự ngừng tăng trưởng chiều cao vào thời điểm nở hoa tận cùng trên ngọn. Khi cây đã có 8 – 9 lá, chùm hoa đầu tiên thường sẽ xuất hiện. Sau đó, theo chu kì, cứ ra 1 – 2 lá đồng nghĩa với sự ra đời của chùm hoa kế tiếp. 

Cà chua dạng sinh trưởng hữu hạn thuộc giống ngắn ngày. 
Cà chua dạng sinh trưởng hữu hạn thuộc giống ngắn ngày.

Nhóm này tập hợp các giống sớm, ra hoa tập trung nhưng tuổi đời ngắn, năng suất không cao. 

2.2 Dạng sinh trưởng vô hạn (indeterminate)

Chùm hoa thứ nhất hình thành khi cây có 9 – 11 lá. Vòng sinh trưởng tuần hoàn với sự hỗ trợ của chồi nách ở lá trên cùng giúp cây có thể ra hoa. 

Tại chồi nách này, cứ mọc được 3 lá lại đánh dấu một chùm hoa kế tiếp. Cuối cùng, hoa ngừng sinh sản theo đà phát triển của chồi nách trên cùng. Vòng lặp này của cây chạy theo chu trình không ngừng cho tới khi cây tàn. 

Cà chua dạng sinh trưởng vô hạn có sức tăng trưởng khá tốt. 
Cà chua dạng sinh trưởng vô hạn có sức tăng trưởng khá tốt.

Khi thuộc nhóm sinh trưởng vô hạn, giống cây trồng rất dễ hình thành cây 1 thân, tăng trưởng… 

2.3 Dạng sinh trưởng bán hữu hạn (semi determinate)

Về cơ bản, những giống cây thuộc dạng sinh trưởng này giống với đặc điểm dạng sinh trưởng hữu hạn. Điều khác biệt là cây có thể cho ra nhiều chùm hoa ở ngọn hơn trước thời điểm chấm dứt bằng chùm hoa tận ngọn. Chỉ khi đó, cây mới thực sự ngừng tăng trưởng. 

Dạng sinh trưởng bán hữu hạn khá tương đồng với dạng sinh trưởng hữu hạn.
Dạng sinh trưởng bán hữu hạn khá tương đồng với dạng sinh trưởng hữu hạn.

2.4 Dạng lùn (dwarf)

Khi thuộc dạng này, giống có thể sinh trưởng hữu hạn hoặc vô hạn. Đặc tính cây sẽ có lông rất ngắn nên hình dáng thường theo dạng bụi.

Cà chua lùn thường mọc theo dạng bụi. 
Cà chua lùn thường mọc theo dạng bụi.

3. Thành phần thuộc tính

Theo phân tích nghiên cứu, trong 100g quả hàm chứa 94g nước, 4,2g gluxit, 0,6g protit, 0,8g xenlulo, 12mg canxi, 26mg photpho, 0,4g tro, 1,4mg sắt. Ngoài ra, các loại  vitamin B1, B2, PP, C, vitamin caroten… chứa trong một quả có thể cung cấp được 20kcal.

Khi chín, quả cà chua có màu đỏ tươi rất đẹp, tăng thêm sự ngon miệng khi tham gia vào các món ăn. Ngoài ra, màu đỏ cho thấy hàm lượng vitamin A mà quả chứa là rất cao. Trung bình, cứ 100g cà chua chín còn tươi thỏa mãn được 13% nhu cầu cần thiết hằng ngày về vitamin A, vitamin C, vitamin B6… Thậm chí là các vitamin B1, B2, PP…

Nhiều chất khoáng vi lượng được phát hiện như canxi, sắt, photpho, kali, magnesium, nickel, lưu huỳnh, cobalt, iốt, các axit hữu cơ thuộc dạng muối citrat. Tùy theo môi trường sinh sống, một quả cà chua có thể cung cấp thêm cả đồng, molipden. Từ những yếu tố này, quả được coi như một loại thức ăn giàu chất dinh dưỡng, bổ sung sức đề kháng cho cơ thể.

4. Tác dụng

4.1 Ngăn ngừa các bệnh về tim mạch

Theo nghiên cứu từ trường Đại học Boston (Mỹ), trong cà chua có chứa hàm lượng lớn chất lycopene, là nhân tố đối nghịch giúp giảm tới 30% khả năng mắc phải các bệnh về tim mạch.

4.2 Cung cấp vitamin và khoáng chất

Cà chua cung cấp một lượng lớn các vitamin tự nhiên và khoáng chất như vitamin A, vitamin K, vitamin B1, B3, B5, B6, B7, lượng lớn vitamin C, sắt, kali, kẽm và nhiều chất có lợi khác. 

Loại quả này chứa rất nhiều chất dinh dưỡng tốt. 
Loại quả này chứa rất nhiều chất dinh dưỡng tốt.

4.3 Hỗ trợ tiêu hóa, ngăn ngừa táo bón

Quả được cấu thành từ rất nhiều vitamin, lycopene. Những thành phần khác gồm axit citric,  pectin, axit malic đều có tác dụng thúc đẩy hoạt động dạ dày và nhu đường ruột, hỗ trợ ngăn ngừa chứng táo bón. Đặc biệt nếu muốn nhanh chóng chữa bệnh, bạn có thể sử dụng kết hợp cùng với rau chân vịt sẽ mang lại hiệu quả rất tốt.

4.4 Ngăn ngừa khả năng mắc bệnh sỏi thận và bàng quang

Loại quả này được đánh giá là phương pháp chữa bệnh thần kỳ của dân gian. Có tác dụng trong việc tăng cường vi chất khử trùng, bảo vệ cơ thể tránh khỏi các bệnh tiêu chảy, lẫn hạn chế tối đa sự gây hại của sỏi thận, sỏi túi mật.

Sử dụng cà chua giúp ngăn ngừa nguy cơ nhiều loại bệnh. 
Sử dụng cà chua giúp ngăn ngừa nguy cơ nhiều loại bệnh.

4.5 Chăm sóc cho da

Cà chua là sản phẩm làm đẹp lành tính được rất nhiều chị em tin dùng. Chứa hợp chất dinh dưỡng có khả năng ngăn ngừa mụn, bảo vệ cho các tế bào trên da. Nhiều nhà khoa học khuyên rằng, uống 2 cốc nước ép loại quả này hàng ngày sẽ có tác dụng lớn đối với việc cải thiện chất lượng làn da trong thời gian ngắn.

4.6 Giúp xương khỏe mạnh

Loại quả này cung cấp một lượng lớn canxi và chất chống oxy hóa, là những yếu tố đắc lực hỗ trợ  giúp xương chắc khỏe.

4.7 Tăng cường hệ miễn dịch

Hàm lượng vitamin C chứa trong quả có khả năng ức chế các chất gây căng thẳng, cải thiện hệ thống miễn dịch. Nước ép từ cà chua, theo nghiên cứu, có thể giúp giảm căng thẳng và mệt mỏi rất hiệu quả. 

4.8 Hỗ trợ cơ thể đốt cháy chất béo

Khi ăn, cơ thể sẽ được kích thích để sản sinh ra các carnitine axit amin, những chất có khả năng đốt cháy tới 30% chất béo thừa trong cơ thể.

Đây là loại quả có lợi cho cơ thể về nhiều mặt. 
Đây là loại quả có lợi cho cơ thể về nhiều mặt.

4.9 Cải thiện tầm nhìn và giảm nguy cơ mắc các bệnh về mắt

Cà chua nên được sử dụng hàng ngày bởi nó là nguồn chứa vô cùng phong phú các chất caroten beta dinh dưỡng thực vật, lutein, và zeaxanthin. Sự tham gia của những chất này vào cơ thể sẽ giúp cải thiện thị lực, ngăn ngừa nguy cơ mắt bị thoái hóa sớm.

4.10 Ngăn ngừa đột quỵ

Theo một nghiên cứu trên tạp chí nổi tiếng Harvard Health Letter, các món ăn có chứa cà chua hoàn toàn giúp được cơ thể ngăn ngừa bệnh đột quỵ.

4.11 Cân bằng sinh hóa cho bệnh nhân tiểu đường

Chất lycopene chứa trong quả có tác dụng lớn trong việc khôi phục sự cân bằng sinh hóa trong cơ th, đặc biệt đối với những bệnh nhân tiểu đường.

4.12 Giảm nguy cơ ung thư vú

Sử dụng quả sẽ giúp bổ sung một hàm lượng cao các chất alpha-carotene, lutein, zeaxanthin… làm giảm thiểu nguy cơ mắc phải bệnh ung thư vú – theo tạp chí phát hành từ Viện Ung thư Quốc gia Hoa Kỳ.

5. Lưu ý khi sử dụng quả

Cà chua được đánh giá là loại quả vàng cho sức khỏe con người. Tuy nhiên, ít ai biết tới mặt tối của quả này. Trong những trường hợp nhất định, loại thức quả dinh dưỡng này có thể chứa yếu tố độc tính gây hại.

5.1 Quả cà chua 

Đã từng có một thời kỳ trước đây khi người ta coi cà chua như một loại quả độc. Quả khi còn xanh, theo nghiên cứu, chứa một loại ancaloid độc mang tên solanin.

Nhưng thời điểm quả chín, chất độc này sẽ không còn nữa. Do vậy, tránh tuyệt đối sử dụng quả  lúc còn xanh làm thức ăn, có thể dẫn đến ngộ độc nguy hiểm. Nếu điều kiện cho phép, lựa chọn quả chín tự nhiên thay vì quả xanh được ủ chín nhân tạo.

Lưu ý một vài điểm cần tránh khi sử dụng. 
Lưu ý một vài điểm cần tránh khi sử dụng.

Không nên ăn cà chua còn sống. Nếu nhất định ăn, phải rửa thật kỹ hoặc ngâm nước muối để diệt khuẩn như rửa rau sống. Sau đó dùng nước sôi rửa sạch lần cuối để đảm bảo an toàn trước khi ăn. 

Người bị bệnh sỏi mật tuyệt đối không được ăn quả còn sống vì hàm lượng axit hữu cơ chứa trong  quả sống khá lớn, đủ để gây ra cơn co thắt túi mật.

5.2 Lá và thân cây cà chua 

Theo phát hiện, chúng có chứa tomatine, atropine và alkloid tropane – những chất sẽ gây ngộ độc cho cơ thể người nếu như nuốt phải.

Cà chua là loại quả rất hữu dụng, vừa là phương thuốc chữa bệnh vừa là sản phẩm làm đẹp dân gian hết sức thần kỳ. Do vậy, khoa học khuyến khích sử dụng thức quả vàng thường xuyên để bổ sung lợi ích cần thiết tối đa cho cơ thể. Với những thông tin trên đây, hy vọng quý độc giả sẽ có thêm hiểu biết cũng như bổ sung thức quả tuyệt vời này vào bữa ăn hàng ngày của mình. 

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *